نزدیک به نیم قرن است که آموزش در بخش گردشگری تقریبا همزمان با آغاز فعالیتهای جذب گردشگر در ایران به طور رسمی آغاز شده است. در طی چندین دهه گذشته مسایل اجتماعی و سیاسی صنعت گردشگری و متعاقبا بخش آموزش را به شدت متاثر کرده است اما امروزه با توجه به ثبات نسبی در این عرصهها، چه اندازه توانستهایمدر بخش آموزش موفق عمل کنیم و نیازهای امروز آن را چه میدانیم. در این زمینه با سه تن از صاحبنظران در حوزه آموزش گردشگری به گفتگو نشستیم:دکتر مرتضی احمدی مشاور گردشگری، مدیرکل پیشین آموزش سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری،دکتر امیراصلانزادهمدیرعامل و نایب رییس پیشین هیات مدیره گروه هتلهای هما و دکتر کریم خسرویان مدیرعامل موسسه آموزش گردشگری ایفاچیکار که از سال ۷۷ به طور مستمر در بخش آموزش گردشگری فعال است.
آموزش در بخش گردشگری در ایران از چه زمانی آغاز شده است و روند کلی آن در قبل و بعد از انقلاب اسلامی به چه شکل بوده است؟
احمدی:صنعت گردشگری به مفهوم امروزی در سطح بینالمللی از دهه ۱۹۵۰ یعنی بعد از جنگ جهانی دوم مورد توجه کشورها قرار گرفت.آموزش خدمات گردشگری نیز به منظور رقابت و ارایه خدمات حرفهای مورد توجه بیشتری قرار داشت. آموزشهای تخصصی گردشگری در سطح جهانیتوسط سازمانهای بینالمللی به ویژه سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)توسعه پیدا کرد و ایران نیز به واسطه عضویت در آن سازمان فعالیتهای آموزش گردشگری را از حدود نیم قرن پیش آغاز کرد. قبل از انقلاب مرکز آموزش جهانگردی در ایران تاسیس شد و از سال ۱۳۴۵ تا سال ۱۳۵۷ برخی افراد به منظور دریافت آموزشهای دست اول به کشورهای خارجی فرستاده شدند تا در مراکز آموزشی ایران از دانش آنها استفاده شود. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ به دلیل وجود جنگ، گردشگری و به تبع آن آموزش جهانگردی رو به خاموشی رفت و بعد از دوران هشت ساله دفاع مقدس، دوباره فعالیتهای آموزشی جدیتر از سر گرفته شد. در حوزه معاونت سیاحتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز آموزش خدمات جهانگردی فعالیتهای خود را به صورت محدود در حوزه آموزش به دفاتر خدمات مسافرتی عمدتا به مدیران فنی بند ب و راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی و معدودی دورههای خدمات هتلداری و قنادی و آشپزی و میزبانی آغاز کرد. همه این دورهها عمدتاتا سال ۱۳۷۷در خود این مرکز برگزار میشد. در آن سال کهمسوولیت مرکزآموزش خدمات جهانگردی را به عهده گرفتم، برنامه توسعه آموزشهای گردشگری خصوصا برنامههای کوتاه مدت در دستور کار سازمان ایرانگردی و جهانگردی در دولت اصلاحات قرار گرفت. به همین علت اولین کاری که انجام دادیم استاندارد کردن محتوای آموزشی دورهها بر اساس استانداردهای جهانی و کاربردی کردن آنها و مشارکتبخش خصوصی بود که اجرایدورههای آموزشی فقط محدود به چندین موسسه نباشد. در آن زمان برگزاری دورههای آموزشی بسیار محدود و توسط مرکز آموزش جهانگردی سازمان ایرانگردی و جهانگردی و چند موسسه محدود نظیرموسسه آموزش بنیاد مستضعفان در تهران انجام میشد. مرکز آموزش دیگری هم در مشهد فعال بود.
بعد از انجام استانداردسازی دورهها، محتوای آنها مورد بررسی قرار گرفت و نهایتا دورههای جدیدی که در دنیا شکل گرفته بود در ایران نیز مورد طراحی مجدد قرار گرفت که این امر با همکاری تشکلهای حرفهای مانند انجمن دفاتر خدمات مسافرتی، جامعه تورگردانان و جامعه هتلداران و همه افراد حرفهای که در گردشگری فعال بودند، شکل گرفت. از جمله آن دورههای میزبانی، آشپزی و برخی از دورههایی که قبلا وجود داشت را به شکلی منظمتر مجددا تدوین کردیم. پس از تدوین دوره به این نتیجه رسیدیم که اجرای دوره لزوما نباید تنها از سوی معاونت سیاحتی انجام شود بلکه ما میتوانیم استانداردهای مربوط به کیفیت دورهها را تدوین کنیم و خود موسسات آموزشی دورهها را اجرا کنند.
در آن زمان دوره مدیریت فنی دفتر خدمات مسافرتی و دوره راهنمایان ایرانگردی وجهانگردی در این موسسه و در تهران برگزار میشد وهمه داوطلبان نیز برای شرکت در دورهها از شهرستانهای مختلف به این مرکز مراجعه میکردند به طوری که در هر سال حدود۶۰ نفر برای مدیریت فنی دفاتر خدمات مسافرتی آموزش میدیدنداما براساس ضوابط، مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی بند ب موظف شده بودند که حتما آموزش دیده و دارای مجوز باشند. با توجه به اینکه بیش از۱۵۰۰ دفتر خدمات مسافرتی در سراسر ایران فعالیت داشتند،آموزش مدیران فنی براساس روش قدیم به طور تقریبی بیست سال طول میکشید. بنابراین یک تجدید نظر لازم بود. در اولین گام در۱۰ استان و در دورههای بعد در بیست استان این آزمونها را برگزار کردیم. دورهها در تهران و مراکز استانها براساس استانداردهای مرکز و با نظارت مرکز آموزش خدمات جهانگردی برگزار میشد. به طوریکه بعد از یک دهه یعنی در سال ۱۳۸۷ تعداد موسسات مجری دورهها به بیش از ۱۰۰ موسسه رسید که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری فعالیت میکردند و هنوز ادامه دارد. بر اساس آن۲۲۰ عنوان دوره تخصصی در زمینه آموزش گردشگری ومیراث فرهنگی تدوین کردیم که توسط این یکصد موسسه اجرا میشد. علاوه بر موسسات آموزشی مجری دورههای کوتاه مدت، دانشگاههای بسیاری همچون دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز در زمینه آموزش آکادمیک گردشگری وارد این عرصه شدند.
چه میزان از این افراد آموزش دیده به بخشهای اجرایی صنعت گردشگری جذب شدهاند؟ از طرفی امروزه شاهد طیف متنوعی از این مراکز آموزشی هستیم.آیا میراث فرهنگی به طور هدفمند اقدام به صدور مجوزهای مراکز آموزشی کرده است؟ آیا صدور مجوزهای این حوزه بیشتر بر اساس تقاضای خود این موسسات بوده است یا بر اساس نیازسنجی بازار گردشگری ایران؟
احمدی: دورههای آموزشی موسسات مجری با نظارت سازمان گردشگری بیشتر دورههای کاربردی و کوتاه مدت هستند که برای بدنه فعال در حوزه گردشگری طراحی شده است به طوریکه این افراد قبل یا حین خدمت بتوانند مهارتهای خود را ارتقا دهند. به عبارت دیگر افرادی که در زمینه گردشگری فعالیت میکنند هر کدام در سطوح مختلف مدیریت، سرپرستی و کارکنان صف فعال هستند و البته بیشتر آنها از کارکنان صف هستند. افراد در هر سطحی که فعالیت میکنند لازم است تا مقطعی خاص، از تحصیلات آکادمیک برخوردار باشند.
ادامه این مطلب را می توانید در شماره ۳۵۷ ماهنامه صنعت حمل و نقل بخوانید.
برچسب های مهم
عالی بود لطفا بازم اطلاعات لازم را در اختیارر ما بزارید
اگر به یک وب سایت یا فروشگاه رایگان با فضای نامحدود و امکانات فراوان نیاز دارید بی درنگ دکمه زیر را کلیک نمایید.
ایجاد وب سایت یا